امروزه یکی از شایع ترین دلایل مراجعه به کلینیک های درد، درد زانو به علت آرتروز یا استئوآرتریت مفاصل است. آرتروز نوعی اختلال التهابی مزمن و خودایمنی محسوب می شود که می تواند با استفاده از سلول های بنیادی درمان شود.

سلول های بنیادی، با توانایی تبدیل شدن به انواع سلول های بدن، قابلیت ترمیم بافت ها و اندام های آسیب دیده را در سراسر بدن دارند. هنگامی که این سلول ها به داخل مفصل آرتروز تزریق می شوند، در مناطق تخریب شده غضروف مفصلی جای می گیرند و به تدریج آن قسمت ها را بازسازی می کنند.

بهترین منبع سلول بنیادی برای درمان آرتروز، استفاده از سلول های بنیادی مزانشیمال از بافت چربی خود فرد (اتولوگوس) است که توسط سازمان غذا و دارو آمریکا تأیید شده است. این روش کم تهاجمی محسوب می شود و نیازی به بیهوشی عمومی یا جراحی بزرگ ندارد.

سلول درمانی آرتروز علاوه بر توقف و کندکردن روند تخریب، باعث بهبود و ترمیم غضروف مفصلی نیز می شود و اثرات درمانی طولانی مدتی را به جای می گذارد.

معرفی سلول درمانی مفاصل و مزایای آن

در دنیای پزشکی نوین، سلول درمانی به عنوان یک روش انقلابی و امیدبخش برای درمان بیماری های مفصلی از جمله آرتروز یا همان استئوآرتریت مطرح شده است. این رویکرد درمانی نوظهور، از توانایی شگفت انگیز سلول های بنیادی در بازسازی و ترمیم بافت های آسیب دیده بهره می برد.

سلول های بنیادی، سلول های پیش ساز بی نظیری هستند که قادرند به انواع مختلف سلول های بدن از جمله سلول های غضروفی تمایز یابند. در سلول درمانی مفاصل، این سلول های بنیادی به صورت هدفمند به داخل مفصل آسیب دیده تزریق می شوند تا فرآیند بازسازی غضروف و ترمیم بافت را آغاز کنند.

یکی از مهمترین مزایای سلول درمانی مفاصل، روش کم تهاجمی و ایمن آن است. برخلاف جراحی های سنتی که با خطرات و عوارض متعددی همراه هستند، این روش تنها نیازمند یک تزریق ساده داخل مفصلی است که می تواند بدون نیاز به بیهوشی عمومی انجام شود.

علاوه بر این، سلول درمانی نه تنها روند پیشرفت آرتروز را متوقف می کند، بلکه با بازسازی غضروف آسیب دیده، به بهبود عملکرد مفصل و کاهش درد و ناتوانی کمک شایانی می کند. این اثرات درمانی طولانی مدت، سلول درمانی را به گزینه ای ترجیحی برای بسیاری از بیماران مبتلا به آرتروز تبدیل کرده است.

در نهایت، با توجه به استفاده از سلول های بنیادی خود فرد (اتولوگ)، این روش عاری از هرگونه عوارض ناشی از پیوند سلولی از دیگران است و ایمنی بالایی را برای بیماران به ارمغان می آورد.

آشنایی با آرتروز (Osteoarthritis) و علل آن:

آرتروز، یا همان استئوآرتریت، یک بیماری مزمن و پیشرونده است که با تخریب تدریجی غضروف مفصلی مشخص می‌شود. غضروف مفصلی، بافت نرم و الاستیکی است که استخوان‌های مفصل را از یکدیگر جدا نگه می‌دارد و امکان حرکت نرم و روان آنها را فراهم می‌کند.

تعریف آرتروز:

علائم اصلی آرتروز عبارتند از درد، سفتی، محدودیت حرکتی و تورم در مفصل درگیر. این علائم معمولاً به تدریج و با گذشت زمان بدتر می‌شوند. در موارد پیشرفته، ممکن است تغییر شکل و انحراف در مفصل نیز رخ دهد.

علل اصلی آرتروز عبارتند از:

• افزایش سن: با افزایش سن، غضروف مفصلی شروع به تحلیل رفتن می‌کند.
• جنسیت: آرتروز در زنان شایع‌تر است.
• چاقی: اضافه وزن فشار بیشتری را به مفاصل وارد می‌کند.
• آسیب‌های قبلی مفصل: آسیب‌های قدیمی یا شکستگی‌های استخوانی می‌توانند خطر آرتروز را افزایش دهند.
• ژنتیک: برخی افراد از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به آرتروز هستند.
• بیماری‌های زمینه‌ای: دیابت، بیماری‌های متابولیک و بیماری‌های روماتیسمی خطر آرتروز را بالا می‌برند.
• فعالیت‌های شغلی یا ورزشی سنگین: فشار مداوم بر روی مفاصل می‌تواند به تخریب غضروف کمک کند.

شناخت علل و عوامل خطر می‌تواند در پیشگیری و درمان به موقع آرتروز کمک شایانی کند.

مقاله مرتبط: آشنایی با بهترین فوق تخصص ستون فقرات تهران

انواع و ویژگی های سلول های بنیادی مفاصل

در دنیای پیچیده و شگفت‌انگیز سلول‌های بنیادی، سه دسته اصلی وجود دارد که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند.

3.1 سلول‌های بنیادی جنینی: این سلول‌ها از جنین در مراحل اولیه رشد استخراج می‌شوند و توانایی تمایز به تقریباً تمامی انواع سلول‌های بدن را دارند. آنها به همین دلیل “تودرتو” یا totipotent نامیده می‌شوند. این ویژگی منحصربه‌فرد باعث شده تا پژوهشگران امیدوار باشند که بتوانند از آنها در درمان بیماری‌های مختلف از جمله دیابت، بیماری‌های قلبی و حتی پارکینسون استفاده کنند.

3.2 سلول‌های بنیادی بالغین: همانطور که از نامشان پیداست، این سلول‌ها در بدن بالغین یافت می‌شوند. آنها تواناییِ تقسیم و تمایز به انواع محدودی از سلول‌ها را دارند. نقش اصلی آنها ترمیم و نگهداری از بافت‌های خاص در بدن است. مثلاً سلول‌های بنیادی موجود در مغز استخوان می‌توانند به انواع گلبول‌های قرمز و سفید خون تبدیل شوند.

3.3 سلول‌های بنیادی پرتوان القایی: این سلول‌ها محصول یکی از شگفت‌انگیزترین پیشرفت‌های علمی در زمینه سلول‌های بنیادی هستند. دانشمندان موفق شده‌اند با دستکاری ژنتیکی سلول‌های بالغ معمولی، آنها را به حالت اولیه و پرتوانی همانند سلول‌های بنیادی جنینی بازگردانند. این کشف راه را برای درمان‌های جدید و بی‌نظیری در آینده هموار می‌کند.

سلول درمانی مفاصل چگونه است ؟

فرآیند به این صورت است که ابتدا سلول‌های بنیادی، معمولاً از مغز استخوان یا بافت چربی بیمار استخراج می‌شوند. سپس این سلول‌ها در محیط آزمایشگاهی کشت داده می‌شوند تا تکثیر شوند. پس از رسیدن به تعداد کافی، سلول‌های بنیادی با روش‌های ویژه به محل آسیب در مفصل تزریق می‌گردند.

سلول‌های بنیادی تزریق شده، توانایی تمایز به انواع سلول‌های بافت مفصلی مانند سلول‌های غضروفی، استخوانی و تاندونی را دارند. آنها به بازسازی و ترمیم این بافت‌ها کمک می‌کنند و به این ترتیب باعث بهبود عملکرد مفصل می‌شوند.

مزایای سلول درمانی مفاصل عبارتند از: کاهش درد، افزایش دامنه حرکتی، بهبود تحرک و کیفیت زندگی بیمار. این روش برای درمان زانو، آرنج، مچ پا و سایر مفاصل درگیر قابل استفاده است. البته هنوز نیاز به تحقیقات بیشتر برای ارزیابی ایمنی و اثربخشی طولانی مدت آن وجود دارد.

ویژه : همه چیز در باره سلول درمانی دیسک کمر

آیا سلول درمانی مفاصل بدون جراحی انجام میشود ؟

بله، سلول درمانی مفاصل می‌تواند به صورت تهاجمی کم یا غیرتهاجمی و بدون نیاز به جراحی سنگین انجام شود. این یکی از مزایای بزرگ این روش درمانی نوین در مقایسه با جراحی‌های باز و تهاجمی سنتی است.

در روش سلول درمانی غیرتهاجمی، سلول‌های بنیادی استخراج شده از مغز استخوان یا بافت چربی بیمار، پس از تکثیر در محیط آزمایشگاه، به صورت تزریق مستقیم و با استفاده از سوزن‌های باریک به داخل مفصل آسیب دیده یا ناحیه آسیب بافت نرم اطراف آن تزریق می‌شوند.

این کار تحت هدایت دستگاه‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا فلوروسکوپی صورت می‌گیرد تا سلول‌ها به دقت در محل مورد نظر قرار گیرند. تزریق با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و نیازی به بیهوشی کامل یا برش جراحی وجود ندارد.

روش غیرتهاجمی سلول درمانی سبب کاهش عوارض، درد و ریسک‌های ناشی از جراحی می‌شود و دوره نقاهت و بازتوانی کوتاه‌تری نیز دارد. بنابراین برای بسیاری از بیماران، سلول درمانی بدون جراحی گزینه ترجیحی و جذاب‌تری است.

مراقبت های بعد از سلول درمانی مفاصل کدام است ؟

مراقبت های بعد از سلول درمانی مفاصل برای موفقیت این روش درمانی و بهبودی مطلوب بیمار بسیار حائز اهمیت است. برخی از مهمترین مراقبت های پس از انجام سلول درمانی مفاصل عبارتند از:

1. استراحت: در چند روز اول پس از تزریق سلول ها، باید از فعالیت های شدید و وارد کردن فشار زیاد بر مفصل درمان شده اجتناب کرد. استراحت کافی به سلول های بنیادی اجازه می دهد تا در محل آسیب مستقر شوند.
2. کنترل التهاب: معمولا برای کاهش التهاب و تسکین درد احتمالی، از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی استفاده می شود.
3. فیزیوتراپی: پس از گذشت چند هفته، شروع تمرینات فیزیوتراپی ویژه تحت نظر متخصص برای تقویت عضلات اطراف مفصل، افزایش دامنه حرکتی و بازگرداندن عملکرد مفصل ضروری است.
4. محافظت از مفصل: برای مدتی باید از انجام فعالیت های سنگین یا ضربه به مفصل درمان شده خودداری کرد تا فرآیند بازسازی بافتی کامل شود.
5. پیگیری منظم: معاینات و سونوگرافی های دوره ای برای ارزیابی پیشرفت بهبودی و درصورت نیاز، تزریق های سلولی تکمیلی ضرورت دارد.
6. سبک زندگی سالم: رژیم غذایی متعادل، کنترل وزن، ورزش منظم و ترک سیگار به تسریع فرآیند بهبودی کمک شایانی می کند.

رعایت دقیق این مراقبت ها پس از سلول درمانی می تواند احتمال موفقیت درمان و بازگشت کامل عملکرد مفصل آسیب دیده را افزایش دهد.

مرتبط: سلول درمانی زانو چیست ؟

نقش ورزش، فیزیوتراپی در بهبود مفاصل بعد از تزریق سلول بنیادی مفاصل

ورزش و فیزیوتراپی نقش بسیار مهمی در بهبود مفاصل پس از تزریق سلول های بنیادی دارند. آنها باعث می شوند که سلول های تزریق شده به بهترین شکل عمل کنند و فرآیند ترمیم بافت آسیب دیده را تسریع بخشند. نقش های اصلی ورزش و فیزیوتراپی عبارتند از:

1. افزایش گردش خون: تمرینات ورزشی مناسب باعث افزایش جریان خون به مفصل می شوند. این امر انتقال اکسیژن، مواد مغذی و سلول های بنیادی به ناحیه آسیب دیده را بهبود می بخشد و محیطی مناسب برای رشد و تکثیر سلول ها فراهم می کند.
2. کاهش التهاب: برخی تمرینات فیزیوتراپی به کاهش التهاب داخل و اطراف مفصل کمک می کنند. التهاب کمتر باعث می شود سلول های بنیادی بتوانند بهتر به فرآیند بازسازی بافتی بپردازند.
3. افزایش دامنه حرکتی: تمرینات کششی و تقویتی عضلات اطراف مفصل به بهبود انعطاف پذیری و افزایش دامنه حرکتی مفصل کمک می کنند. این امر مانع از چسبندگی و محدودیت حرکتی مفصل می شود.
4. تقویت عضلات: تمرینات مقاومتی و تقویتی باعث افزایش قدرت و استقامت عضلات پشتیبان مفصل می شوند. عضلات قوی تر به محافظت و حمایت بهتر از مفصل کمک می کنند.
5. بازآموزی الگوهای حرکتی: تمرینات بازتوانی حرکتی به بازگرداندن الگوهای حرکتی صحیح و اصلاح حرکات نامناسب که می توانند به مفصل آسیب برسانند، کمک می کنند.

برنامه ورزشی و فیزیوتراپی باید توسط متخصص طراحی شده و مطابق با شرایط و پیشرفت بیمار تنظیم و پیگیری شود. همکاری بین سلول درمانی و ورزش/فیزیوتراپی می تواند منجر به بهبودی بهتر و طولانی مدت تر مفاصل آسیب دیده شود.

سوالات رایج