تاثیر چاقی بر آرتروز، هر آنچه باید بدانید! + راهکارهای پیشگیری

آرتروز یکی از دردسرهای رایجه که خیلی‌ها رو تو دنیا گرفتار کرده. این بیماری وقتی شروع می‌شه که غضروف‌های بین مفاصل، که مثل ضربه‌گیر عمل می‌کنن، کم‌کم از بین می‌رن. نتیجه‌ش درد، خشکی و سختی حرکت مفاصل هستند. حالا جالب اینجاست که تحقیقات نشون دادن چاقی می‌تونه یکی از دلایل مهم این مشکل باشه، مخصوصاً وقتی صحبت از مفاصل بزرگ مثل زانو، لگن و ستون فقرات باشه. تو این مقاله قراره بررسی کنیم که چاقی چطور باعث دردسرهای بیشتر برای مفاصل می‌شه و چه کارهایی می‌شه براش کرد.

✅تایید شده توسط دکتر امین کامرانی راد

چرا چاقی باعث افزایش ریسک آرتروز می‌شود؟

چاقی یکی از مهم‌ترین عوامل خطرساز برای ابتلا به مشکلات مفصلیه و امروزه بسیاری از افراد با اون دست و پنجه نرم می کنند. چاقی و افزایش وزن روی بدن تاثیر زیادی میذارن، از فشار روی عضلات گرفته تا تخریب سریع‌تر غضروف‌ها همگی به عنوان تاثیر چاقی بر آرتروز شناخته می شوند. در پایین، اصلی‌ترین مواردی که باعث میشن چاقی روی مفاصل اثر منفی بذاره رو براتون شرح داده‌ایم:

۱. فشار مکانیکی اضافی

وقتی وزنتون از حد نرمال بالاتر باشه، هر قدمی که برمی‌دارید، زانوها و مفاصلتون باید فشار بیشتری رو تحمل کنن. این فشار اضافی باعث می‌شه غضروف‌های محافظ مفصل زودتر ساییده بشن و خراب بشن. به همین خاطر حتی چند کیلو اضافه وزن هم می‌تونه کاری کنه که زودتر از چیزی که فکرشو می‌کنید، درد زانو یا آرتروز سراغتون بیاد و زندگی‌تون رو سخت‌تر کنه. اما خبر خوب اینه که حتی کم کردن چند کیلو وزن هم می‌تونه یه دنیا فرق کنه و درد مفاصل رو کمتر کنه!

۲. التهاب مزمن

چربی اضافی فقط یه ذخیره انرژی تو بدن نیست؛ بلکه خودش مثل یه غده هورمونی فعال عمل می‌کنه و یه سری مواد شیمیایی التهابی مثل سیتوکین‌ها و آدیپوکاین‌ها ترشح می‌کنه. این مواد به‌جای اینکه به بدن کمک کنن، برعکس، مستقیم روی مفاصل اثر منفی می‌ذارن و باعث التهاب، تخریب غضروف و بدتر شدن اوضاع می‌شن. به همین خاطر، چاقی حتی بدون اینکه ضربه یا آسیبی به مفاصل وارد شه، می‌تونه باعث التهاب بشه و روند آرتروز رو سرعت بده.

۳. عدم تحرک

خیلی از آدمایی که اضافه وزن دارن، معمولاً کمتر سراغ تحرک و ورزش می‌رن، یا اینکه به خاطر درد مفاصل کلاً از ورزش کردن فراری می‌شن. اما این کم‌تحرکی خودش یه مشکل جدیده! چون باعث می‌شه عضلات اطراف مفاصل ضعیف بشن، بدن خشک‌تر بشه و فشار بیشتری روی اسکلت و مفاصل بیفته. اینجوری مفاصل باید وزن اضافه رو تنهایی تحمل کنن و احتمال آسیب‌دیدگی و خراب شدنشون بیشتر می‌شه. نکته مهم اینجاست که ورزش منظم، حتی سبک، می‌تونه یه راه خیلی خوب برای پیشگیری و حتی کمک به درمان آرتروز باشه.

۴. تغییر در ترکیب بدن

وقتی چاقی باعث می‌شه چربی بیشتر تو قسمت‌هایی مثل شکم، ران یا باسن جمع بشه، وزن بدن دیگه به‌طور مساوی پخش نمی‌شه. این تغییر توزیع وزن باعث می‌شه فشار بیشتری به بعضی مفاصل مثل زانوها و لگن وارد بشه و اون‌ها رو تحت فشار غیرطبیعی بذاره. این فشار نامتوازن کار مفصل رو سخت‌تر می‌کنه، یه طرفش بیشتر ساییده می‌شه و احتمال آسیب و آرتروز بالا می‌ره. برای همین، رسیدن به وزن سالم و حفظ تناسب اندام می‌تونه یکی از بهترین راه‌ها برای مراقبت از مفاصل و جلوگیری از مشکلات بعدی باشه.

مطلب ویژه: وظایف یک بهترین فوق تخصص ارتوپد در زمینه اختلالات زانو

کدام مفاصل بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرن؟

چاقی بیشترین آسیب رو به مفاصل بزرگ میزنه! یکی از دلایل این امر، سایز گسترده اونهاست که باعث میشه بتونن وزن بدن رو تحمل کنن! حالا کدوم یکی از مفاصل بیشتر در معرض خطر هستند؟ موارد پایین:

زانو

هر کیلوگرم اضافه بر روی غضروف زانو، فشاری معادل 4 کیلوگرم بر مفصل آن وارد می‌کند و روند تخریب این بخش را شتاب می‌بخشد. جالبه بدونین که این مفصل حساس مانند یک سیستم هیدرولیک شکننده است که با هر بار فشار، احتمال خرابیش بیشتر میشه! درد مزمن و محدودیت حرکتی مثل زنگ خطری هستند که تاثیر چاقی بر آرتروز رو افزایش میدن!

Osteoarthritis of the knee happens when the cartilage in your knee joint wears down. Cartilage covers the ends of your bones where they meet in your knee joint. It provides padding that allows the bones to move smoothly against each other.

آرتروز زانو زمانی اتفاق می‌افتد که غضروف مفصل زانوی شما ساییده می‌شود. غضروف، انتهای استخوان‌های شما را در محل اتصال آنها در مفصل زانو می‌پوشاند. غضروف، بالشتکی را فراهم می‌کند که به استخوان‌ها اجازه می‌دهد به نرمی روی یکدیگر حرکت کنند.

my.clevelandclinic.org

لگن

علاوه بر تاثیر چاقی بر آتروز، چاقی روی لگن هم اثر گذار است! لگن یکی دیگر از بزرگترین عضلات بدن است که وزن بدن را تحمل می کند. چاقی، هندسه حرکتی این مفصل را دگرگون می‌سازد و آن را به یک سازه در معرض خطر فروپاشی تبدیل می‌کند. نتیجه؟ التهاب و سایش غضروفی از اثرات منفی چاقی بر لگن هستند.

ستون فقرات

وزن اضافی روی ستون فقرات ممکن است مانند زلزله‌ای خاموش رخ دهد و پایه‌های این برج حیاتی را نشانه بگیرد! هر مهره مانند یک دیسک نرم‌افزاری است که با افزایش بار، سیستم کلی بدن دچار اختلال می‌شود. دردهای مزمن و تیرکشیدگی‌های عصبی، از نشانه های چاقی بر ستون فقرات هستند!

مطلب مرتبط: روش‌های کلینیکی سلول‌درمانی مزانشیمال در آرتروز

تاثیر چاقی بر آرتروز زانو

یکی از واضح‌ترین مثال‌هایی که می تونیم از تاثیر چاقی بر آرتروز بزنیم، آرتروز زانو است. مطالعات نشان داده‌اند که افراد چاق حدود 4 تا 5 برابر بیشتر از اونایی که وزن نرمال دارن، ممکنه به آرتروز زانو دچار بشن. حالا چرا این اتفاق میفته؟ چون هر بار که راه میری یا از پله بالا میری، زانوها فشار زیادی رو تحمل می‌کنن. این فشار اضافی به مرور زمان باعث خراب شدن غضروف میشه و زانو درد رو به وجود میاره.

خلاصه اینکه وقتی وزنت بالا میره، زانوها بیشتر از حد تحملشون تحت فشار قرار می‌گیرن و این باعث میشه که زودتر از همیشه آسیب ببینن. حتی چاقی ممکن است روی روند درمان آرتروز هم نقش منفی داشته باشه… در ادامه، دلایل این امر رو متوجه میشین.

چاقی چگونه روند درمان آرتروز را دشوار می‌کند؟

چاقی فقط خطر ابتلا به آرتروز را افزایش نمی‌دهد، بلکه درمان اون رو هم سخت‌تر می‌کند. بیایید ببینیم چرا:

کاهش اثر داروها

وقتی وزن فرد بالا می‌رود، التهاب در بدن فرد بیشتر می‌شود. این التهاب می‌تواند مانع از تأثیرگذاری خوب داروهای ضدالتهابی بشود. به عبارت دیگر، داروهایی که معمولا برای تسکین درد تجویز می‌شوند، ممکن است در افراد چاق به خوبی عمل نکنند. این یعنی پزشکان باید دوزهای بیشتری تجویز کنند یا داروهای دیگری را امتحان کنند که خود این امر ممکن است باعث به وجود آوردن مشکلات و عوارض جانبی جدیدی شود.

محدودیت در تحرک

اضافه وزن می‌تواند به شدت حرکت و فعالیت‌های روزمره را برای فرد دشوار کند. افرادی که چاق هستند، معمولاً با مشکلاتی مثل خستگی زودرس و درد در مفاصل مواجه‌ هستن. این مشکلات باعث می‌شه که انجام تمرینات فیزیوتراپی که برای بهبود وضعیت مفاصل و عضلات ضروری هستند، خیلی سخت شود. نتیجه؟ این افراد ممکن است نتوانند در روند درمان خود شرکت کنند و وضعیت آرتروزشون بدتر از قبل هم بشه.

خطرات جراحی

اگر آرتروز شدید باشد، ممکن است نیاز به جراحی تعویض مفصل باشد. اما چاقی می‌تواند خطر بروز عوارض جراحی را افزایش دهد. افرادی که دارای اضافه وزن هستند، بیشتر در معرض مشکلاتی مثل عفونت و بهبود طولانی‌تر قرار دارند. به همین دلیل، پزشکان معمولاً به بیماران توصیه می‌کنند که وزن خود را کاهش دهند تا خطرات جراحی کمتر شود و شانس موفقیت عمل بیشتر گردد. این وضعیت می‌تواند فشار روانی زیادی به بیماران وارد کند و فرایند درمان را پیچیده‌تر کند.

مطلب مرتبط: انواع پارگی رباط صلیبی (قدامی و خلفی)

پیشگیری از تاثیر چاقی بر آرتروز

خبر خوب اینه که اگر وزن خودتون رو کاهش بدید، می‌تونید خطر ابتلا به آرتروز رو به طرز قابل توجهی کم کنید. حتی کاهش 5 تا 10 درصد از وزنتون می‌تونه فشار زیادی رو از روی مفاصل برداره و به شما کمک کنه که احساس بهتری داشته باشید. این کار نه تنها به سلامت مفاصل‌تون کمک می‌کنه، بلکه انرژی و نشاط بیشتری رو هم به شما می‌ده.

همچنین، فعالیت بدنی منظم می‌تونه تأثیر فوق‌العاده‌ای داشته باشه. ورزش‌هایی مثل پیاده‌روی، شنا و یوگا نه تنها به تقویت عضلات کمک می‌کنن، بلکه باعث می‌شن احساس بهتری نسبت به خودتون داشته باشید. با داشتن یک رژیم غذایی سالم و مشاوره با متخصص، می‌تونید به راحتی به وزن ایده‌آلتون برسید و از دردهای ناشی از آرتروز جلوگیری کنید.

سوالات متداول