ارتوپدی یکی از شاخه‌های پزشکی است که به تشخیص، درمان، پیشگیری و توان‌بخشی اختلالات سیستم اسکلتی-عضلانی بدن انسان می‌پردازد. در این علم به طور ویژه به استخوانها، مفاصل، ماهیچه‌ها، تاندونها و رباطها پرداخته میشود و نقش حیاتی در حفظ عملکرد طبیعی بدن و درمان بیماری‌های مرتبط با این موارد دارد.
فهرست محتوا
تاریخچه علم ارتوپدی
علم ارتوپدی در قرن‌ها پیش معرفی شد و همچنان به عنوان یکی از مهم‌ترین زیرشاخه‌های پزشکی شناخته میشود. این علم برای اولین بار در قرن 18 میلادی معرفی شد؛ در ادامه به طور مفصل درباره این علم و تحولاتش در طی سال‌های اخیر می‌پردازیم.
1. دوران باستان
در دوران باستان، معمولا از تکنیک‌های ابتدایی برای درمان شکستگیها و آسیب‌ها استفاده می‌شد و آثار مربوط به درمان شکستگیها در تمدن‌هایی نظیر مصر باستان و یونان قدیم یافت شده است. هیچ مفاهیم علمی دقیقی پشت این درمان‌ها نبود و صرفا بر اساس تجربه و آزمایش‌های عملی بودند.
2. قرون وسطی
در قرون وسطی، دانش ارتوپدی در اروپا خیلی شناخته شده نبود و تنها پزشکان می‌توانستند بر روی مسائل مذهبی و فلسفی تمرکز کنند. با این حال، پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه جراحی و درمان شکستگی‌های مختلف در کشورهای اسلامی به چشم می‌خورد. برای مثال، ابن سینا در کتاب‌های مختلف خود به مسائل پزشکی پرداخته و درباره ارتوپدی نیز سخن گفته است.
3. قرن 16 و 17
در قرن‌های بعدی یعنی 16 و 17، پیشرفت‌های زیادی در زمینه‌های مختلف به وجود آمد؛ یکی از این پیشرفت‌ها در زمینه علمی و توسعه جراحی‌ها بود و ارتوپدی نیز رفته رفته به عنوان یک رشته پزشکی مستقل شناخته شد. در این دوره، افراد مختلفی در زمینه‌های مختلف از جمله درمان شکستگیها و اختلالات اسکلتی در اروپا دست به اقداماتی زدند.
مطلب ویژه: سلول درمانی زانو
4. قرن 18 و 19: تولد ارتوپدی مدرن
تمام پیشرفت‌های قرن‌های قبلی باعث شد که ارتوپدی در قرن‌های بعدی کامل‌تر شود. اما تولد آن به قرن 18 میلادی باز می‌گردد. در این دوره، یک پزشک فرانسوی به نام پیر بوردو (Pierre Bourdeau) اصطلاح “ارتوپدی” را به عنوان علمی برای درمان اختلالات اسکلتی-عضلانی معرفی کرد.
سپس در قرن 19، ابزارهای جدید جراحی معرفی شد و با پیشرفت‌های پزشکی که در این سال‌ها به وجود آمد، ارتوپدی بیشتر شناخته شد.
پیشرفت‌های اخیر در این علم
ارتوپدی به تدریج تغییر و تحولاتی به خود دید و در سال‌های اخیر نیز شاهد پیشرفت‌های چشمگیری بود که از جمله آنها می‌توانیم به درمان‌های جراحی، فناوری‌های نوین و روش‌های توان‌بخشی اشاره کنیم. در ادامه برخی از این پیشرفت‌ها را برای شما عنوان کرده‌ایم:
1. جراحیهای کم تهاجمی
جراحیهای کم تهاجمی (minimally invasive surgery) از مهم‌ترین پیشرفت‌ها در ارتوپدی محسوب می‌شوند. در این نوع جراحی‌ها، پزشک سعی می‌کند که با برشهای کوچکی، پروسه جراحی را آسان‌تر کرده و زمان بهبودی را نیز بهبود بخشد.
در نتیجه خظرات جراحی کاهش می‌یابد؛ در این جراحی‌ها، از ابزارهای خاصی مانند آندوسکوپ و دوربین‌های کوچک استفاده میشود تا امکان مشاهده و درمان دقیق‌تر آسیب‌ها وجود داشته باشد.
2. فناوری رباتیک در جراحی ارتوپدی
با گذشت سال‌ها، ارتوپدی پیشرفت بسیاری داشته و حتی اکنون از ربات‌ها نیز برای انجام عملهای مختلف استفاده میشود. ربات‌های جراحی می‌توانند دقت عمل جراح را افزایش دهند و باعث بهبودی زودتر نتایج درمانی شوند.
این ربات‌ها به جراحان کمک می‌کنند تا در مراحل پیچیده‌ای مانند تعویض مفصل، دقت بالاتری داشته باشند.
3. بازسازی مفاصل با استفاده از پیوند سلولی
در برخی از تحقیقات و درمان‌های ارتوپدی، از پیوند سلولی برای بازسازی و ترمیم بافتهای مفصلی استفاده میشود. در این روش، ترمیم آسیبهای غضروفی و بازسازی مفاصل آسیب‌دیده زودتر اتفاق می‌افتد.
4. مواد جدید در جراحی ارتوپدی
با تمام این ارتقاها، تعجبی ندارد که شاهد پیشرفت‌هایی در مواد استفاده‌شده در جراحیهای ارتوپدی، مانند ایمپلنت و پروتزها نیز باشیم. با تغییر نوع مواد استفاده شده در جراحی‌ها، کیفیت زندگی بیماران بهبود می‌یابد. این مواد جدید شامل آلیاژهای تیتانیوم و پلی‌اتیلن‌های پیشرفته هستند که به طور گسترده‌ای در جراحیهای تعویض مفصل و پروتزهای ارتوپدی استفاده می‌شوند.
مطلب ویژه: بهترین متخصص جراح ستون فقرات
این علم در چه زمینه‌هایی کاربرد دارد؟
علم ارتوپدی در حال حاضر در بسیاری از جنبه‌های زندگی پزشکی و جراحی کاربرد دارد. در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین این موارد اشاره کرده‌ایم:
1. درمان شکستگیها و آسیبهای اسکلتی
همانطوری که در بالا نیز به آن اشاره کردیم، یکی از مهم‌ترین کاربرهای این علم مربوط به درمان شکستگیها، پیچخوردگیها و کشیدگیهای عضلانی است که ممکن است بر اثر تصادفات، حوادث ورزشی یا حتی بیماری‌های خاص مانند پوکی استخوان اتفاق بیفتند.
2. جراحیهای تعویض مفصل
در بیمارانی که به آرتروز یا آسیبهای جدی به مفاصل مبتلا شده‌اند، ارتوپدی بسیار مفید و کاربردی خواهد بود. در این زمینه، با جراحیهای تعویض مفاصل، مفاصل زانو، لگن و شانه تعویض شده و به سرعت بهبود می‌یابند.
3. درمان بیماری‌های مادرزادی
برخی از بیماری‌های مادرزادی مانند دیسبازیای مفصل ران (Hip Dysplasia) یا کژپشتی (Scoliosis) ممکن است از زمان تولد وجود داشته باشند و در مراحل بعدی زندگی مشکلات جدی را به بار خواهند آورد.
پس بهتر است که هرچه زودتر نسبت به درمان آنها اقدام کرد. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که می‌توان در اینجا انجام داد، ارتوپدی است!
4. توان‌بخشی بعد از جراحی
یکی از مهم‌ترین کارهایی که پس از جراحیهای ارتوپدی اهمیت دارد، فرآیند توان‌بخشی است. در این فرایند، باید نحوه حرکت و عملکرد طبیعی بدن با تمرینات فیزیوتراپی، استفاده از پروتزها و سایر روش‌های توان‌بخشی بازگردانده شود.
مطلب مرتبط: سلول درمانی آرنج و مچ دست
جدول: پیشرفت‌ها و فناوری‌های جدید در ارتوپدی
| فناوری/پیشرفت | توضیحات |
|---|---|
| جراحیهای کم تهاجمی | استفاده از ابزارهای کوچکتر و برشهای کمتر برای جراحی |
| رباتیک در جراحی | استفاده از ربات‌ها برای افزایش دقت جراحی |
| پیوند سلولی | استفاده از سلول‌های بنیادی برای ترمیم بافتهای آسیب‌دیده |
| مواد جدید در پروتزها | استفاده از آلیاژهای پیشرفته و پلی‌اتیلن برای تولید پروتزها |
سوالات متداول
مدتزمان بهبودی بعد از جراحیهای ارتوپدی چقدر است؟
مدتزمان بهبودی بستگی به نوع جراحی، محل جراحی، و وضعیت کلی بیمار دارد. به طور کلی، ممکن است بهبودی از چند هفته تا چند ماه به طول بینجامد.
چه زمانی باید به یک ارتوپد مراجعه کرد؟
در صورتی که دردهای مزمنی را تجربه میکنید و دچار درد در استخوانها یا مفاصل شدهاید، و یا حس میکنید بدون دلیل خاصی، نقاط خاصی از بدن شما دچار تورم یا التهاب مکرر میشود، مراجعه به یک ارتوپد ضروری است.
چه نوع آسیبهای ورزشی توسط متخصصان این رشته درمان میشود؟
آسیبهای ورزشی شایع که تحت درمان این علم قرار میگیرند شامل پیچخوردگیها، کشیدگیهای عضلانی، شکستگیها، پارگی رباطها یا تاندونها و آسیبهای مفاصل میشود.
جراحی کم تهاجمی به چه معناست؟
جراحیهای کم تهاجمی شامل انجام عملهای جراحی با برشهای کوچکتر و استفاده از ابزارهای خاص برای کاهش آسیب به بافتهای اطراف است.
