تزریق پلاسما یا همون PRP که میگن، یه روش درمانی نسبتاً جدیده که واسه کسایی که از درد زانو رنج میبرن، امید تازهای آورده. اصل ماجرا خیلی سادهس؛ از خون خودتون مقداری میگیرن، توی دستگاه سانتریفیوژ میچرخونن تا پلاکتهاش غلیظ بشه و بعد همین خون غنی شده رو به زانوتون تزریق میکنن!
جالبه بدونید این پلاکتها مواد مفیدی دارن که به ترمیم بافتهای آسیبدیده کمک میکنن. کل پروسه حدود یک ساعت طول میکشه و درد زیادی نداره.
تاثیرش معمولاً بعد یک ماه شروع میشه و تا ۹ ماه دوام داره. البته روی همه یکسان جواب نمیده! نکته مهم اینه که
برخلاف کورتون، عوارض جانبی چندانی نداره و ممکنه نیاز به جراحی رو عقب بندازه. خیلیها میگن بعد از تزریق، انگار زانوشون ۱۰ سال جوونتر شده!
ویژه : سلول بنیادی زانو چیست ؟
پلاسما درمانی زانو چیست و چرا همه ازش حرف میزنن؟
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یا همون PRP که این روزا سر زبونها افتاده، یه درمان پیشرفتهس که داره دنیای ارتوپدی رو زیر و رو میکنه! ماجرا از این قراره که پزشک حدود 30 سیسی از خون خودتون رو میگیره، توی دستگاه سانتریفیوژ قرار میده تا پلاکتها با سرعت 3500 دور در دقیقه جدا بشن و بعد این مایع طلایی رنگ رو مستقیماً به فضای اینتراآرتیکولار زانوتون تزریق میکنه!
جالبه بدونید این مایع معجزهآسا، غلظت پلاکتی حدود 5 برابر خون عادی داره و مملو از فاکتورهای رشد PDGF، IGF-1، TGF-β و VEGF هست که سیگنالهای مولکولی قدرتمندی به سلولهای کندروسیت غضروفی میفرستن. متاآنالیز مطالعات نشون میده PRP با مهار سایتوکاینهای التهابی IL-1β و TNF-α، روند کاتابولیک تخریب ماتریکس غضروفی رو برعکس میکنه!
خیلی از بیمارانی که آرتروز گرید 2 و 3 دارن و قبلاً کورتون و ژل زدن، میگن بعد از 3 تا 4 هفته بعد از تزریق PRP، انگار زانوهاشون 10 سال جوونتر شده! بماند که پزشکا میگن سینرژی PRP با اسید هیالورونیک حتی میتونه نیاز به آرتروپلاستی رو تا 7 سال عقب بندازه!
روال درمان آرتروز زانو با تزریق پلاسما؛ از خونگیری تا بهبودی کامل!
درمان آرتروز زانو با پلاسما یا همون PRP که این روزا خیلی طرفدار پیدا کرده، چند مرحله داره که باید بدونید. اول اینکه پزشک متخصص ارتوپدی یا طب فیزیکی، حدود 30-60 سیسی خون از ورید بازوی خودتون میگیره. بعدش این خون رو توی لولههای مخصوص که ماده ضدانعقاد دارن میریزه.
مرحله بعدی که خیلی مهمه، فرآیند سانتریفیوژ هست. دستگاه سانتریفیوژ با سرعت 3000-3500 دور در دقیقه خون رو میچرخونه تا پلاسمای غنی از پلاکت استخراج بشه. این مایع طلایی رنگ حاوی غلظت 4-6 برابری پلاکتهاست!
تو مرحله تزریق، پزشک با استفاده از سونوگرافی یا به صورت لندمارک، این پلاسما رو دقیقاً به فضای داخل مفصلی زانو (اینتراآرتیکولار) تزریق میکنه. کل پروسه حدود 45 دقیقه طول میکشه و معمولاً درد چندانی نداره.
بعد از تزریق، یک پروتکل 3 مرحلهای رو باید طی کنید: 48 ساعت استراحت نسبی، 2 هفته پرهیز از ورزشهای سنگین، و بعدش شروع تدریجی حرکات تقویتی زانو. معمولاً 3 جلسه تزریق با فاصله 2-4 هفته انجام میشه و تاثیرش رو بعد 4-6 هفته میبینید که تا 9-12 ماه هم دوام داره!
هزینه تزریق پلاسما یا پی آر پی در زانو
تعداد جلسات: معمولاً ۲ تا ۳ جلسه تزریق با فاصله ۲-۴ هفته توصیه میشود، پس باید هزینه کل دوره درمان را در نظر بگیرید
بیمه: متأسفانه اکثر بیمههای پایه و تکمیلی هنوز هزینه PRP را پوشش نمیدهند
هزینههای جانبی: ویزیت پزشک، آزمایش خون و عکسبرداری قبل از تزریق ممکن است جداگانه محاسبه شود
تفاوت کیفیت: PRP با غلظت پلاکتی استاندارد (۴-۶ برابر) معمولاً هزینه بیشتری نسبت به روشهای سادهتر دارد
برای اطلاع دقیق از هزینهها، بهتر است با چند مرکز درمانی معتبر تماس بگیرید و قیمتها را مقایسه کنید. همچنین از پزشک خود بپرسید که چه تعداد جلسه برای شما لازم است تا بتوانید بودجه کل درمان را تخمین بزنید.
ویژگیهای اصلی پیآرپی زانو
ویژگی | توضیحات |
---|---|
ماهیت درمان | استفاده از پلاسمای غنی از پلاکت استخراج شده از خون خود بیمار |
مکانیسم اثر | آزادسازی فاکتورهای رشد و پروتئینهای بیواکتیو برای ترمیم بافت |
غلظت پلاکتی | معمولاً ۴ تا ۶ برابر خون عادی |
پروتکل درمانی | معمولاً ۲-۳ جلسه با فاصله ۲-۴ هفته |
مدت جلسه | حدود ۳۰-۴۵ دقیقه برای کل پروسه |
ماندگاری اثر | معمولاً ۶-۱۲ ماه بسته به شدت آسیب |
مزایای تزریق پلاسما به زانو
مزیت | توضیحات |
---|---|
غیرجراحی | روشی غیرتهاجمی با حداقل عوارض جانبی |
اتولوگ | استفاده از خون خود بیمار و کاهش خطر واکنش ایمنی |
کاهش درد | بهبود قابل توجه درد در ۷۰-۸۰٪ بیماران |
بهبود عملکرد | افزایش دامنه حرکتی و توانایی انجام فعالیتهای روزانه |
کاهش التهاب | خاصیت ضدالتهابی و کاهش تورم مفصل |
تسریع بهبودی | کمک به ترمیم سریعتر غضروف و بافتهای آسیبدیده |
تأخیر در جراحی | میتواند نیاز به جراحی تعویض مفصل را به تأخیر بیندازد |
بدون داروی شیمیایی | عدم استفاده از کورتیکواستروئید و عوارض مرتبط با آن |
ریکاوری سریع | بازگشت سریع به فعالیتهای عادی بعد از درمان |
معایب و چالشهای پیآرپی زانو
معایب | توضیحات |
---|---|
هزینه بالا | هزینه نسبتاً زیاد (۳-۸ میلیون تومان برای هر جلسه) |
عدم پوشش بیمه | عدم پوشش توسط اکثر بیمههای پایه و تکمیلی |
عدم قطعیت اثربخشی | پاسخ درمانی متفاوت در افراد مختلف |
نیاز به تکرار | اثر محدود زمانی و نیاز به تکرار درمان هر ۶-۱۲ ماه |
درد موقت | احتمال درد و ناراحتی در محل تزریق تا ۴۸ ساعت |
محدودیت فعالیت | نیاز به استراحت و محدودیت فعالیت تا چند روز پس از تزریق |
استاندارد نبودن پروتکل | تفاوت در روش آمادهسازی و غلظت PRP بین مراکز مختلف |
عدم تأثیر در موارد پیشرفته | اثربخشی کمتر در آرتروز شدید (درجه ۴) |
مقایسه با سایر درمانهای زانو
نوع درمان | مزیت نسبت به PRP | معایب نسبت به PRP |
---|---|---|
تزریق کورتیکواستروئید | ارزانتر، تسکین سریعتر درد | عوارض جانبی بیشتر، تخریب غضروف در تزریقهای مکرر |
تزریق هیالورونیک اسید | پوشش بیمهای بهتر، عوارض کمتر | اثربخشی کمتر در تحریک ترمیم بافت |
جراحی آرتروسکوپی | مشاهده مستقیم آسیب، درمان قطعیتر | تهاجمیتر، ریکاوری طولانیتر، عوارض بیشتر |
فیزیوتراپی | ارزانتر، بدون تزریق | روند بهبودی کندتر، اثربخشی کمتر در موارد متوسط تا شدید |
تعویض مفصل | حل قطعی مشکل در موارد شدید | جراحی بزرگ، ریسک بالا، هزینه بسیار زیاد |
نامزدهای مناسب برای درمان پیآرپی زانو
گروههای هدف | میزان اثربخشی |
---|---|
بیماران با آرتروز خفیف تا متوسط (درجه ۱-۳) | عالی |
ورزشکاران با آسیبهای مینیسک یا رباط | خوب تا عالی |
افراد میانسال با درد مزمن زانو | خوب |
بیماران مبتلا به آسیب غضروف و استئوکندرال | متوسط تا خوب |
افراد با کندروملاسی کشکک (زانوی دونده) | خوب |
بیماران با آرتروز شدید (درجه ۴) | ضعیف تا متوسط |
بیماران دیابتی | متوسط (نیاز به بررسی بیشتر) |
نکات مهم قبل و بعد از درمان
مرحله | توصیهها |
---|---|
قبل از تزریق | پرهیز از مصرف NSAIDs حداقل ۷-۱۰ روز قبل، پرهیز از مصرف الکل و دخانیات |
روز تزریق | هیدراتاسیون کافی، صبحانه سبک، لباس راحت |
۴۸ ساعت اول بعد از تزریق | استراحت نسبی، استفاده از کمپرس سرد در صورت درد، پرهیز از حمام داغ |
۲ هفته اول پس از تزریق | اجتناب از فعالیتهای سنگین و ورزش پرفشار |
هفته ۲-۴ پس از تزریق | شروع تدریجی تمرینات تقویتی و کششی زانو |
ماههای ۱-۳ پس از تزریق | بازگشت به فعالیت عادی، مصرف مکملهای حمایتی طبق توصیه پزشک |
سوالات رایج تزریق پلاسما خونی در زانو
تزریق پلاسما چطور به بازسازی غضروف زانو کمک میکند؟
پلاسمای غنی شده حاوی مواد مفیدی است که به طور طبیعی در خون شما وجود دارد. این مواد پس از تزریق به زانو، سلولهای آسیبدیده را تحریک میکنند تا خودشان را ترمیم کنند. همچنین التهاب را کاهش داده و جریان خون را بهبود میبخشد، که همگی به احیای تدریجی غضروف کمک میکنند.
چرا بعضی بیماران از تزریق پی آر پی (PRP)نتیجه خوبی نمیگیرند؟
موفقیت تزریق پلاسما به عوامل مختلفی بستگی دارد: شدت آسیب زانو، کیفیت خون شما، روش آمادهسازی پلاسما، تکنیک تزریق پزشک، و مراقبتهای بعد از تزریق. متأسفانه گاهی استانداردهای لازم در این مراحل رعایت نمیشود که باعث کاهش اثربخشی درمان میگردد.
مواد مفید موجود در PRP که به بهبود زانو کمک میکنند، چه هستند؟
در پلاسمای غنی شده، فاکتورهای رشد مختلفی وجود دارد که مهمترین آنها PDGF و TGF-β هستند. این مواد به تکثیر سلولها، ساخت کلاژن و بازسازی بافتهای آسیبدیده کمک میکنند. وجود این فاکتورها در غلظت مناسب، کلید موفقیت درمان است.
تغییرات واقعی زانو پس از تزریق پی آر پی (PRP)چیست؟
پس از تزریق موفق پلاسما، انعطافپذیری زانو افزایش مییابد، توانایی تحمل وزن بهبود مییابد و حرکات روانتر میشوند. همچنین در طولانیمدت، ضخامت غضروف میتواند افزایش یابد که در تصاویر MRI قابل مشاهده است. این تغییرات معمولاً 2-6 ماه پس از تزریق بروز میکنند.
تزریق پلاسما چطور روی مایع داخل مفصل زانو تأثیر میگذارد؟
پلاسما حاوی پروتئینهایی است که کیفیت و غلظت مایع داخل مفصل (مایع سینوویال) را بهبود میبخشد. این باعث میشود مایع مفصلی بهتر بتواند نقش روانکننده خود را ایفا کند، اصطکاک بین سطوح مفصلی کاهش یابد و در نتیجه درد کمتر شود.
پروتکل 3-2-1 در تزریق پلاسما چیست و چه مزیتی دارد؟
پروتکل 3-2-1 یعنی انجام 3 تزریق با فاصله 2 هفتهای در طول 1 دوره درمانی. این روش با ایجاد غلظت مداوم و پایدار فاکتورهای رشد در مفصل، اثربخشی درمان را افزایش میدهد و میتواند ماندگاری نتایج را تا 14 ماه افزایش دهد.
تزریق ترکیبی پلاسما چیست و چه مزیتی دارد؟
در تزریق ترکیبی، پلاسما همراه با سایر مواد مفید مانند اسید هیالورونیک یا داروهای خاص تزریق میشود. این روش اثرات پلاسما را تقویت میکند و میتواند نتایج بهتری ایجاد کند. تغییرات مثبت در اسکنهای MRI معمولاً پس از 6 ماه قابل مشاهده است.
ذرات میکروسکوپی داخل پی آر پی PRPچه نقشی در بهبود زانو دارند؟
پلاسما حاوی ذرات ریز پلاکتی است که مانند کپسولهای کوچک حاوی مواد ترمیمکننده عمل میکنند. این ذرات به تدریج مواد مفید خود را آزاد میکنند و به بازسازی سلولهای غضروفی (کندروسیتها) کمک میکنند. تحقیقات جدید نشان داده این ذرات نقش مهمی در ماندگاری اثر درمان دارند.
چه شرایطی در خون شما میتواند موفقیت تزریق پلاسما را افزایش دهد؟
شاخصهایی مانند سطح پلاکت، میزان هموگلوبین، سطح ویتامین D، شمارش گلبولهای سفید، سطح کلسیم و میزان آهن خون میتوانند بر کیفیت پلاسمای تهیه شده تأثیر بگذارند. بهینهسازی این شاخصها قبل از درمان میتواند شانس موفقیت را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
تزریق دو مرحلهای پلاسما چیست و چگونه میتواند نیاز به جراحی را به تأخیر بیندازد؟
در روش دو مرحلهای، ابتدا یک دوره تزریق انجام میشود و پس از استراحت 3-6 ماهه، دوره دوم تزریق صورت میگیرد. این روش با تحریک مداوم و طولانیمدت بازسازی بافت، میتواند روند تخریب مفصل را به قدری کُند کند که نیاز به جراحی تعویض مفصل تا سالها به تعویق بیفتد.
تزریق پی آر پی چگونه روی ژنهای مسئول ترمیم غضروف تأثیر میگذارد؟
فاکتورهای موجود در پلاسما میتوانند فعالیت ژنهای خاصی را در سلولهای غضروفی تغییر دهند. این تغییرات باعث میشود سلولها مواد سازنده غضروف بیشتری تولید کنند و مواد مخرب کمتری ترشح نمایند. به این تغییرات در فعالیت ژنها بدون تغییر در ساختار آنها، تغییرات اپیژنتیک میگویند.
مهمترین نکات قبل و بعد از تزریق پلاسما که باید رعایت کنید، چیست؟
قبل از تزریق: مصرف داروهای ضدالتهابی را متوقف کنید، به میزان کافی آب بنوشید، از مصرف الکل و دخانیات خودداری کنید و ویتامینهای توصیه شده را مصرف نمایید.
بعد از تزریق: 48 ساعت استراحت کنید، از کمپرس سرد استفاده نکنید، داروهای ضدالتهابی مصرف نکنید، از ورزشهای سنگین تا 2 هفته خودداری کنید و طبق برنامه پزشک برای ویزیتهای پیگیری مراجعه نمایید.
مکانیسمهای مولکولی که باعث موفقیت تزریق پلاسما میشوند، چیست؟
پلاسما حاوی مولکولهای سیگنالدهنده است که وارد سلولهای مفصل میشوند و به آنها دستور ترمیم و بازسازی میدهند. مطالعات گسترده روی بیش از هزار بیمار نشان داده این مولکولها باعث افزایش تولید مواد سازنده غضروف (پروتئوگلیکان و کلاژن)، کاهش التهاب و بهبود ساختار کلی مفصل میشوند.